Zobacz metadane EXIF dla każdego zdjęcia J2K

JPEG 2000, powszechnie znany jako J2K, to standard kompresji obrazu i system kodowania stworzony przez komitet Joint Photographic Experts Group w 2000 roku z zamiarem zastąpienia oryginalnego standardu JPEG. Został opracowany w celu rozwiązania niektórych ograniczeń oryginalnego standardu JPEG i zapewnienia nowego zestawu funkcji, które były coraz bardziej wymagane w różnych zastosowaniach. JPEG 2000 to nie tylko pojedynczy standard, ale zestaw standardów objętych rodziną JPEG 2000 (ISO/IEC 15444).

Jedną z głównych zalet JPEG 2000 w porównaniu z oryginalnym formatem JPEG jest wykorzystanie transformacji falkowej zamiast dyskretnej transformacji kosinusowej (DCT). Transformacja falkowa umożliwia uzyskanie wyższych współczynników kompresji bez takiego samego stopnia widocznych artefaktów, które mogą występować w obrazach JPEG. Jest to szczególnie korzystne w przypadku zastosowań obrazów o wysokiej rozdzielczości i wysokiej jakości, takich jak zdjęcia satelitarne, obrazowanie medyczne, kino cyfrowe i przechowywanie archiwalne, gdzie jakość obrazu ma najwyższe znaczenie.

JPEG 2000 obsługuje zarówno kompresję bezstratną, jak i stratną w ramach jednej architektury kompresji. Kompresja bezstratna jest osiągana poprzez zastosowanie odwracalnej transformacji falkowej, która zapewnia, że oryginalne dane obrazu mogą być idealnie zrekonstruowane z obrazu skompresowanego. Kompresja stratna natomiast wykorzystuje nieodwracalną transformację falkową w celu uzyskania wyższych współczynników kompresji poprzez odrzucenie mniej ważnych informacji w obrazie.

Kolejną istotną cechą JPEG 2000 jest obsługa progresywnej transmisji obrazu, znanej również jako progresywne dekodowanie. Oznacza to, że obraz może być dekodowany i wyświetlany w niższych rozdzielczościach i stopniowo zwiększany do pełnej rozdzielczości w miarę dostępności większej ilości danych. Jest to szczególnie przydatne w przypadku aplikacji o ograniczonej przepustowości, takich jak przeglądanie stron internetowych lub aplikacje mobilne, gdzie korzystne jest szybkie wyświetlanie obrazu o niższej jakości i poprawa jakości w miarę otrzymywania większej ilości danych.

JPEG 2000 wprowadza również koncepcję obszarów zainteresowania (ROI). Pozwala to na kompresję różnych części obrazu z różnymi poziomami jakości. Na przykład w scenariuszu obrazowania medycznego obszar zawierający cechę diagnostyczną może być kompresowany bezstratnie lub z wyższą jakością niż otaczające obszary. Ta selektywna kontrola jakości może być bardzo ważna w dziedzinach, w których niektóre części obrazu są ważniejsze od innych.

Format pliku dla obrazów JPEG 2000 to JP2, który jest standaryzowanym i rozszerzalnym formatem zawierającym zarówno dane obrazu, jak i metadane. Format JP2 wykorzystuje rozszerzenie pliku .jp2 i może zawierać szeroki zakres informacji, w tym informacje o przestrzeni kolorów, poziomach rozdzielczości i informacje o własności intelektualnej. Ponadto JPEG 2000 obsługuje format JPM (dla obrazów złożonych, takich jak dokumenty zawierające zarówno tekst, jak i obrazy) oraz format MJ2 dla sekwencji ruchomych, podobnie jak plik wideo.

JPEG 2000 wykorzystuje wyrafinowany schemat kodowania znany jako EBCOT (Embedded Block Coding with Optimal Truncation). EBCOT zapewnia kilka zalet, w tym zwiększoną odporność na błędy i możliwość dostrojenia kompresji w celu osiągnięcia pożądanej równowagi między jakością obrazu a rozmiarem pliku. Algorytm EBCOT dzieli obraz na małe bloki, zwane blokami kodowymi, i koduje każdy z nich niezależnie. Pozwala to na lokalne ograniczenie błędów w przypadku uszkodzenia danych i ułatwia progresywną transmisję obrazów.

Obsługa przestrzeni kolorów w JPEG 2000 jest bardziej elastyczna niż w oryginalnym standardzie JPEG. JPEG 2000 obsługuje szeroką gamę przestrzeni kolorów, w tym skale szarości, RGB, YCbCr i inne, a także różne głębie bitowe, od obrazów binarnych do 16 bitów na składnik lub więcej. Ta elastyczność sprawia, że JPEG 2000 nadaje się do różnych zastosowań i zapewnia, że może sprostać wymaganiom różnych technologii obrazowania.

JPEG 2000 zawiera również solidne funkcje bezpieczeństwa, takie jak możliwość uwzględnienia szyfrowania i cyfrowego znaku wodnego w pliku. Jest to szczególnie ważne w przypadku aplikacji, w których ochrona praw autorskich lub uwierzytelnianie treści jest problemem. Część JPSEC (JPEG 2000 Security) standardu opisuje te funkcje bezpieczeństwa, zapewniając ramy dla bezpiecznej dystrybucji obrazów.

Jednym z wyzwań związanych z JPEG 2000 jest to, że jest on obliczeniowo bardziej intensywny niż oryginalny standard JPEG. Złożoność transformacji falkowej i schematu kodowania EBCOT oznacza, że kodowanie i dekodowanie obrazów JPEG 2000 wymaga większej mocy obliczeniowej. Historycznie ograniczało to jego adopcję w elektronice użytkowej i aplikacjach internetowych, gdzie narzut obliczeniowy mógł być istotnym czynnikiem. Jednak w miarę wzrostu mocy obliczeniowej i upowszechnienia się specjalistycznego wsparcia sprzętowego, ograniczenie to stało się mniej problematyczne.

Pomimo swoich zalet, JPEG 2000 nie zyskał powszechnego zastosowania w porównaniu z oryginalnym formatem JPEG. Wynika to częściowo z powszechności formatu JPEG i ogromnego ekosystemu oprogramowania i sprzętu, który go obsługuje. Ponadto kwestie licencjonowania i patentów związane z JPEG 2000 również utrudniały jego przyjęcie. Niektóre technologie używane w JPEG 2000 były opatentowane, a konieczność zarządzania licencjami na te patenty sprawiała, że był on mniej atrakcyjny dla niektórych programistów i firm.

Pod względem rozmiaru pliku pliki JPEG 2000 są zwykle mniejsze niż pliki JPEG o równoważnej jakości. Wynika to z bardziej wydajnych algorytmów kompresji stosowanych w JPEG 2000, które mogą skuteczniej redukować redundancję i nieistotność w danych obrazu. Jednak różnica w rozmiarze pliku może się różnić w zależności od zawartości obrazu i ustawień użytych do kompresji. W przypadku obrazów z dużą ilością drobnych szczegółów lub wysokim poziomem szumów, lepsza kompresja JPEG 2000 może skutkować znacznie mniejszymi plikami.

JPEG 2000 obsługuje również kafelkowanie, które dzieli obraz na mniejsze, niezależnie kodowane kafelki. Może to być przydatne w przypadku bardzo dużych obrazów, takich jak te używane w obrazowaniu satelitarnym lub aplikacjach mapowych, ponieważ umożliwia bardziej wydajne kodowanie, dekodowanie i obsługę obrazu. Użytkownicy mogą uzyskiwać dostęp i dekodować poszczególne kafelki bez konieczności przetwarzania całego obrazu, co może zaoszczędzić pamięć i wymagania przetwarzania.

Standaryzacja JPEG 2000 obejmuje również przepisy dotyczące obsługi metadanych, co jest ważnym aspektem dla systemów archiwizacji i wyszukiwania. Format JPX, rozszerzenie JP2, umożliwia uwzględnienie rozbudowanych metadanych, w tym pól XML i UUID, które mogą przechowywać dowolny typ informacji o metadanych. Dzięki temu JPEG 2000 jest dobrym wyborem dla aplikacji, w których zachowanie metadanych jest ważne, takich jak biblioteki cyfrowe i muzea.

Podsumowując, JPEG 2000 to wyrafinowany standard kompresji obrazu, który oferuje liczne zalety w porównaniu z oryginalnym formatem JPEG, w tym wyższe współczynniki kompresji, progresywne dekodowanie, obszary zainteresowania i solidne funkcje bezpieczeństwa. Jego elastyczność pod względem przestrzeni kolorów i głębi bitowych, a także obsługa metadanych sprawiają, że nadaje się do szerokiej gamy profesjonalnych zastosowań. Jednak jego złożoność obliczeniowa i początkowe problemy patentowe ograniczyły jego powszechne przyjęcie. Mimo to JPEG 2000 nadal jest formatem z wyboru w branżach, w których jakość obrazu i zestaw funkcji są ważniejsze niż wydajność obliczeniowa lub szeroka kompatybilność.